از دیرباز عمران و نوسازی شهرهای اسلامی بیشتر به نهاد وقف وابسته بوده است. بسیاری از بناهای باشکوه و مهم شهری ٬به سخن دیگر عناصر مهم شهری مانند مسجد ٬مدرسه ٬بیمارستان ٬درمانگاه ٬کتابخانه ٬حتی آب انبارها و شبکه های آبهای روان در زیر پوشش اعتبارات وقفی فراهم آمده از سوی خیراندیشان معتقد به مبانی اسلامی ٬بنیان گذاری و نگهداری می شد که در توسعه شهرهای ایران نقش به سزایی داشته است. وقف عبارت است از متوقف ساختن مالکیت خصوصی و شخصی و عمومی کردن منافع آن در راه خدا و مردم و آن به اعتبار کسانی که ملک یا مال بر آنها وقف می شود بر دو نوع تقسیم می شود׃ وقف عام و وقف خاص.[1] وقف دارای فضیلت بیشمار و پاداش بیکران است و در روایات صحیح آمده که وقف یکی از سه خصالی است که همچنان بعد از مرگ نیز برای شخص جریان خواهد داشت.
در واقع اندیشه وقف در طول قرنها به عنوان « ابزاری فراگیر در عمران نواحی » هم تامین کننده اعتبار مورد نیاز عمران ٬هم تعیین کننده هدف عمران و حتی گاه به منزله برنامه ریز و طراح ناحیه عمرانی نقش موثری در تشکل پدیده های جغرافیایی سرزمین های اسلامی ٬چه درون شهری و چه برون شهری ایفا کرده است و هنوز هم علی رغم نفوذ فرهنگ اروپایی در سرزمین های اسلامی از کارایی نسبی باز نایستاده است. اگر دولتها و دولتمردان سرزمین های اسلامی به واقفان معتقد مسلمان اطمینان دهند که به نیات آنها ارج نهاده می شود ٬نهاد وقف به منزله اهرمی مردمی به صورت داوطلبانه و خود جوش در خدمت عمران منطقه قرار می گیرد و بستر زایش پدیده های جغرافیایی بدیعی خواهد بود.

منبع:
www.tarikhemalayer.persianblog.ir